POLDERPERS

Hieronder korte omschrijving van boeken die reeds verschenen zijn. In ‘publicaties’ zijn een aantal van deze boeken uitgewerkt.

ZOUTE AARDE
Eerst is er de oorlog. Daarna volgt De Ramp. Dan begint de wederopbouw en wordt het dorp overvallen door een stille revolutie. Niets blijft meer zoals het is geweest. In enkele decennia wordt een geschiedenis van een kleine duizend jaar zo goed als uitgewist. Het dorp raakt onttakeld. De acht kruideniers, de vijf bakkers, de drie slagers, de twee groenteboeren, de textielhandelaar, de boekwinkel, de drie smederijen etc. gaan failliet of laten zich uitkopen. De twee vlasfabrieken leggen het af tegen de komst van kunststof uit verre landen. De melkfabriek wordt opgeslokt door een combinatie met andere principes. De veertig grote en kleine boeren worden verdreven door de mateloze plannenmakers van de overheid of verleid door uitzinnige bedragen van projectontwikkelaars. Vanuit het westen waait de wind een permanente zure, giftige stank aan van de chemie, die plotseling is doorgebroken en de wereld zal gaan beheersen. Het eiland Rozenburg wordt omgewoeld. Roofvogels vallen dood uit de lucht, notenbomen gaan dood, mensen sterven aan astma en bronchitis. Het kostbare natuurgebied ‘De Beer’ wordt vernietigd en aan de horizont ontstaat een mastbos van flikkerende, vuurspuwende, ijzeren pijpen.

In november 2021 verschijnt ZOUTE AARDE. Het verhaal van het dorp Zuidland op Voorne en Putten, verteld door Rudie van Meurs die daar werd geboren en woonde. Het staat model voor tientallen andere dorpen waar de geschiedenis zich op eenzelfde manier voltrekt. Ooit zelfstandige, autonome dorpen, zelfvoorzienend, zelfredzaam met in vrijwel elk huis een ambacht, een winkel of gedoe die anderen tot voordeel zijn, op ideeën brengt en werk oplevert. Voorbij.

Op Zuidland heeft de bevolking zich intussen enige malen verdubbeld, een ontwikkeling die voorlopig nog wel door zal gaan. Op de plaats van de melkfabriek staat nu een discount die ook brood en vlees en pleisters en motorolie en onderbroeken verkoopt – concurrentie bestaat niet meer. Alles wat groot is heeft het kleine verpulverd. Het dorp heeft zich intussen ontwikkeld tot een slaapdorp van Europoort, met oneindig gekopieerde woningen zonder enige oorspronkelijkheid. Mooie, oude boerderijen zijn verbouwd tot zorginstellingen voor gehandicapte kinderen. Een idee van slimme zakenmensen die doen wat de overheid nalaat. De machtige gereformeerde kerk is wat eigentijdser geworden, met nog maar één dienst op zondag en straks – als de consistorie het algoritme gaat inzetten voor het gunstigste tijdstip van kerkgang – nóg minder.

Er wonen nu zo’n zesduizend mensen die elkaar niet of nauwelijks kennen. Daarom ook dit boek om de nieuwe bewoners te herinneren aan de geschiedenis die aan hun komst voorafging.

Bestel ZOUTE AARDE op bol.com

EEN MAN ALS DAAN
In september 2016 verschijnt het boek ‘Een man als Daan’,  het is het verhaal van één man die de geschiedenis van een hele eeuw beleeft en vertelt. Hij woont in het land tussen de grote rivieren, dat donker en verlaten is. De wereld eindigt bij de gierpont. Het bestaan is hard en vijandig, voor rechten en kansen moet worden geknokt.
Daan is leergierig en strijdlustig en is een van de weinige jongens van zijn leeftijd die kan lezen. Hij torst het venijn van kinderarbeid en minachting voor de arbeider op zijn schouders. Hij is een man zoals Permeke ze schildert, met grove trekken, afgebeuld, uitgeblust. Daan staat op tegen het lokale gezag, is stakingsleider op de steenfabriek. Hij leert anderen ook in verzet te komen en langzaam maar zeker doet het moderne leven zijn intrede in het dorp aan de dijk.

UIT DE MEDIA:
‘Door het beschrijven van Daans bescheiden leven geeft Van Meurs inzicht in het grotere verhaal van de twintigste eeuw.’ – Volkskrant.nl

‘Een man als Daan is een echo uit een voorbije tijd, vernederend en heldhaftig, ontluisterend en groots.’
– Brabants Dagblad

‘Van Meurs wekt bekwaam een verdwenen wereld tot leven in een regio waarin de moderne tijd alsnog z’n intrede doet.’
– VPRO Gids

‘[Van Meurs] verhaal gaat over de grote strijd die tijdens de eerste helft van de 20ste eeuw in het hele land de kop opsteekt. Over arbeiders die de armoede, de honger en de onwetendheid niet langer verdragen en eindelijk samen een vuist maken tegen de machthebbers.’
– Reformatorisch Dagblad

Een tekst over Daan gebeiteld in een steen op de plaats waar het verzorgingstehuis stond waar hij verbleef.

in AD verscheen het interview ‘Ik heb de weidsheid van de polders nodig‘ naar aanleiding van de publicatie van het boek.

NIEUW HERWIJNS PEIL
In 2014 verscheen het boek Nieuw Herwijns Peil, over het laatste peilhuis langs de Grote Rivieren dat nog altijd functioneert. Auteur Rudie van Meurs was 25 jaar voorzitter van de stichting die het peilhuis beheert. In het boek gaat het over de ellende en de glorie van het water.

BOMMEN BOVEN ZALTBOMMEL
Een oorlogsdagboek

Björn Groenevelt (1916 – 1986) trouwde in 1941 met de joodse Lydia Yvonne Rodrigues Pereira, zijn zes jaar jongere vriendin die hij al jaren kent. Eind 1942 verhuist het paar vanuit Jutphaas naar Zaltbommel. De familie van Lydia heeft een geheime afspraak gemaakt om de joodse afkomst te verzwijgen. Ook in het dagboek over de laatste twee oorlogsjaren rept Groenevelt met geen woord over onderwerpen als jodenvervolging. Pas op 8 mei 1945 meldt hij voor het eerst de razzia die zich bij zijn gezin voor de deur heeft afgespeeld. Ook de naoorlogse periode in het leven van het gezin Groenevelt wordt beschreven.

‘Bommen boven Zaltbommel’ werd op 23 oktober 2015 gepresenteerd in de wijnkoperij in Zaltbommel.

DE LAATSTE DAGEN VAN EEN BOERENREPUBLIEK

Polderdistrict Betuwe, vijfentwintig jaar werk en strijd
Rudie van Meurs 2002
ISBN 90 5345 219 2
Uitgeverij Matrijs
Met foto’s van Bert Beelen en Cor de Cock.

De digitale versie van het boek De laatste dagen van een boerenrepubliek kunt u hier inzien.

In het nawoord schreef oud-voorzitter van de Unie van Waterschappen dr. ir. J. IJff: “Het polderdistrict leeft voort in dit fascinerende boek. Moge het veel gelezen worden. Het verdient het.”

In 2002 verscheen De laatste dagen van een Boerenrepubliek, over de opheffing van het polderdistrict Betuwe. Het waterschap vroeg Rudie van Meurs de geschiedenis te schrijven en kwam met de auteur overeen dat hij te werk zou gaan ‘op basis van het beschikbare feitenmateriaal, vanuit historisch perspectief en volgens de beste principes van journalistieke nieuwsgierigheid, selectie, onderzoek, onafhankelijkheid en integriteit’. Er werd dan ook geen woord in veranderd.

Een dijkgraaf wordt door de commissaris van de koningin zo onheus behandeld dat hij – net als ooit Heracles deed met de stal van Augias – de Rijn door het provinciehuis in Arnhem wil leiden om het te reinigen van alle ongerechtigheid.
Het is een tragisch dieptepunt in een dertig jaar durende strijd tussen bureaucraten, bestuurders en kleine bovenbazen met als inzet de groot- of kleinschaligheid van de lokale waterstaatszorg. De ideeën van het polderdistrict Betuwe vinden geen ingang en dat betekent de ondergang van een van de laatste echte boerenrepublieken. Het betekent ook het begin van het einde van de macht van de boeren. Eeuwenlang domineerden ze het platteland. Nu is voor hen nog hoogstens een bijrol weggelegd.
Dit boek gaat ook over de onherroepelijke veranderingen van het landschap in het rivierengebied. Met de Betuweroute als opmaat voor verstedelijking, verval en verandering. Maar ook over de intocht van biologen, hydrologen en ecologen binnen het waterschap. Over een radicale breuk in de tradities van dijkenbouw en de toegenomen aandacht voor alles wat ons mensen in onze omgeving lief is. Tevens het ultieme verhaal over de periode van het hoge water in februari 1995 toen het lokale gezag ruziede om het hoogste woord, autoriteiten met ontzetting en domheid geslagen werden en de mensen van het waterschap ploeterden om de Betuwe voor overstroming te behoeden.
In De laatste dagen van een boerenrepubliek beschrijft Rudie van Meurs het keerpunt in een geschiedenis. Van alles wat klein is, kleinschalig en weerloos.

El Guerrillero y el general – sobre la guerra y la paz en Guatemala
ISBN 9992266155, uitgave Flacso Guatemala 2000 (co-auteur Dirk Kruijt)
El guerrillero y el general, over de oorlog en vrede in Guatemala.

Het boek is een coproductie met Dirk Kruijt. (2000)

HOOG WATER (1996)
ISBN 90 5546 025 7
Uitgeverij Scheffers

Ook dit boek is digitaal te lezen via de link Hoog water.

In hoog water beschrijft journalist Rudie van Meurs de werkelijke gebeurtenissen die leidden tot de evacuatie uit het rivierengebied in februari 1995. Het echte gevaar kwam niet van het wassende water maar van de volstrekt gebrek aan kennis over de stabiliteit van de dijken. Burgemeesters gedroegen zich als oproerkraaiers. Journalisten waren zo uitzinnig van opwinding dat ze in de dijk scheuren ontdekten die geen scheuren waren. Het leek wel of iedereen het gevoel voor realiteit had verloren. In die situatie grepen twee mannen de macht en joegen tweehonderdduizend mensen hun huizen uit.

Het boek verscheen in 1996. In 2oo3 kwam een iets uitvoeriger versie uit bij uitgeverij Contact.

HOOG WATER
2de druk (geactualiseerd en aangepast) 2002
ISBN 90 254 1683 7
Uitgeverij Contact
De macht van de boerenrepublieken in het Rivierengebied.

De Ramp – Een hoorspel over de watersnoodramp van 1 februari 1953
Humanistische Omroepstichting 1993, op CD

In 1993 verscheen het hoorspel ‘De Ramp’, veertig jaar na de watersnoodramp in zuidwest Nederland die meer dan 2000 slachtoffers maakte. De auteur van het script, Rudie van Meurs toen 13 jaar, vluchtte zelf samen met zijn moeder en zusje voor het water. Terwijl de auto die hij bestuurde naar het hoger gelegen dorp reed, rolde een golf van twee meter hoog water achter de vluchtelingen, veroorzaakt door de dijk rondom het Haringvliet die op zeven plaatste brak. Het hoorspel werd driemaal bekroond.

Charlois – Kop of munt
ISBN 9050501273/CIP, uitgave Nederland Instituut voor Zorg en Welzijn 1992 (co-auteur Kees Schaepman)

Cuba
Rudie van Meurs 1990
ISBN 90 12 06537 2
NUGI 672
Koninklijk Instituut voor de Tropen, Novib
SDU Uitgeverij

In 1959 kon Cuba voor het eerst sinds de ontdekking door Columbus in 1492 weer zelf over zijn toekomst beslissen. De revolutie van Castro maakte een einde aan die periode waarin Spanjaarden, dictators en Amerikaanse ondernemingen de gang van zaken in het land naar hun hand zetten. Cuba werd het eerste socialistische land op het westerlijke halfrond.
De tijd na de revolutie wordt gekenmerkt door socialistische experimenten, harde confrontaties met ‘de vijand in het noorden’, de Verenigde Staten, en een nieuwe, toenemende afhankelijke van het grootste socialistische broederland, de Sovjet-Unie.
In deze publicatie uit de Landenreeks van het Tropeninstituut wordt veel aandacht besteed aan de bovengenoemde onderwerpen, naast een beschrijving van de sociale en economische situatie in het land. Maar er is ook veel ruimte voor de unieke aspecten van de Cubaanse revolutie, alleen te verklaren uit de geschiedenis, de in bedding van het land in de Latijns Amerikaanse en Caribische cultuur hebben gemaakt, met name Fidel en Raul Castro en de legendarische, in 1967 overleden Che Guevara.
De Castro’s zien zich in het tijdperk van de glasnost en perestrojka voor nieuwe, onvermoede problemen gesteld.

Bij ons op het dorp (1985)
Bekroond met de vlag en wimpel prijs.

Rudie van Meurs 1985
ISBN 90 258 4022 1
NUGI 320
De verhalen werden eerder gepubliceerd in ‘De blauw geruite Kiel” in de wekelijkse bijlage van Vrij Nederland
Met tekeningen van Fred de Heij
Leopold/ Den Haag

Bij een nachtelijke wandeling over de dijk wordt de schrijver van dit boek aangevallen door twee uilen die woedend zijn omdat hij eerder hun jongen misleid. Door diep de griend in te vluchten weet hij zich in veiligheid te stellen.
Een grote pad, die op het nippertje van de dood is gered, wordt later zo aanhankelijk dat hij wekenlang in het dijkhuis komt logeren. Uit dankbaarheid zorgt het dier dat alle muggen en vliegen verdwijnen.
Een andere keer sluit de schrijver vriendschap met een egel die maanden later, kort voor haar dood, drie jonge egeltjes voor de deur van het dijkhuis te vondeling legt.
Over de gebeurtenissen heeft Rudie van Meurs de afgelopen jaren geschreven in ‘De blauw Geruite Kiel’, de jongerenkrant van Vrij Nederland. Hij schreef ook over Rutje, Cor Kobus en Daan. Mensen die hem aan de dijk wonen, in het dorp aan de rivier. Het korte, soms romantische, soms tragische, maar altijd liefdevolle stukjes over het leven op het dorp.
In bij ons op het dorp zijn vijfendertig van die stukjes gebundeld. Alles wat in dit boek staat is echt gebeurd.

Ganzen boven de uiterwaard
Verhalen uit ‘Bij ons op het dorp’
Ganzen boven de uiterwaard verscheen in 1987

Rudie van Meurs 1987
ISBN 90 238 4032 9
NUGI 221

Een aantal van deze verhalen werden eerder gepubliceerd in “De blauw geruite Kiel” in de wekelijkse bijlage van Vrij Nederland

Met tekeningen van Fred de Heij
Leopold/ Amsterdam

Piet de Duif trapt op een sidderaal. Het is alsof er een stroomstoot van driehonderd volt door zijn been wordt gejaagd. Dagenlang kan hij niet lopen. De vrouw van de schoenmaker lijdt aan godsdienstwaanzin. Ze kondigt het einde van der dagen aan. Mark beleeft zo veel lugubere dingen dat hij weigert nog langer vlees en vis te eten. Sander en Mark beginnen een postduiven handeltje en spekken daarmee hun spaarpot. En in het huis aan de dijk jaagt een witte rat op slakken en drijft een vleermuis de buren op de vlucht.
Net als ‘Bij ons op het dorp’, het eerste boek dat Rudie van Meurs schreef, wordt hier het leven beschreven op een dorp in het Rivierengebied. Het zijn ware gebeurtenissen.

De Zwolsman Connection
Uitgave Vrij Nederland/Weekbladpers 1977
Verscheen in 1977 en behandelt een periode in de politiek met jaknikkende, diep  buigende en steekpenningen opstrijkende politici – vooral uit KVP kringen en een enkele anti-revolutionair.

Het Nollen Syndicaat
Vrij Nederland dossier, uitgave Vrij Nederland/Weekbladpers 1978
Het Nollen syndicaat verscheen in 1978 en gaat over een zakenman in barmhartigheid die op arglistige wijze de verzorgingsmaatschappij omzette in eigen gewin. Hij verdiende miljoenen aan het opsluiten en profiteren van lichamelijk en geestelijk

gehandicapten die werden ondergebracht in oude seminaria, kloosters en religieuze ruimtes die leegkwamen toen de kerken hun aantrekkingskracht verloren.

De BVD – Samenzweren tegen ambtenaren, studenten, journalisten, dominees en andere democraten
ISBN 9060123093, uitgave Van Gennep 1978
De BVD verscheen in 1978